Richtlijnen en aandachtspunten om gesprekken rond seksuele en genderdiversiteit te voeren

Do's 

• Doe begeleidingsgesprekken in privéruimtes, waar er ook geen kans is dat een collega of medebewoner de ruimte betreedt of deur opent. Het kan ook goed zijn om deze onderwerpen aan te kaarten in het medische lokaal, bijvoorbeeld tijdens intakes van de medische begeleider.
   
• Zorg, naast een privéruimte, voor een veilige omgeving waarin bewoners vrijuit kunnen spreken zonder angst voor misverstanden of veroordeling. Dit kan door dit expliciet te benoemen en door visuele gespreksstarters aan te brengen in de gespreksruimte.
   
• Benadruk expliciet dat alle informatie die verteld zal worden, vertrouwelijk blijft.
   
• Stel indirecte, open vragen en voldoende bijvragen, zonder aan te dringen. Vraag daarbij naar gedrag in plaats van naar identiteit. Wanneer iemand bijvoorbeeld aangeeft dat hij niet wil trouwen met een vrouw, kan je hierover doorvragen. Je kan bijvoorbeeld zeggen: “Kan je me vertellen waarom je niet wil trouwen met een vrouw?”  Andere vragen die je kan stellen, vind je in het onderdeel “Voorbeeldvragen” op deze pagina.
   
• Luister zonder te labelen: Laat iemand in hun eigen woorden vertellen en vertrek vanuit de ervaringen en/of gevoelens van een persoon. Je kan vragen naar hoe iemand die ervaringen of gevoelens zelf begrijpt, zonder meteen een identiteit toe te schrijven.
   
• Neem de taal- en woordkeuzes die iemand maakt om zichzelf mee te omschrijven over.
   
• Ondersteun bewoners in het uitleggen van hun culturele context.
   
• Gebruik bestaande tools, zoals RSense van Sensoa of Recht op Liefde van Merhaba en Ella VZW, om relaties en seksualiteit ter sprake te brengen. Op die manier weten mensen die nood hebben om over dit onderwerp te praten ook dat ze bij jou terecht kunnen.
   
• Voeg bij de aanvraag voor een sociaal tolk in het opmerkingenveld toe dat het onderwerp SOGIESC en LGBTI+ is. Als een gesprek met een tolk ter plaatse moeilijk verloopt, kan je beroep doen op een telefoontolk. De aanwezigheid van een tolk (fysiek of telefonisch) kan soms een te grote drempel zijn of voor onveiligheid zorgen bij de bewoner. Op die momenten kan het helpen om te werken met vertaaltools. Dit kan drempelverlagend werken om het over het thema te hebben, omdat het bij vertaaltools niet noodzakelijk is om effectief te spreken, maar typen en lezen voldoende kunnen zijn. Voor meer tips in verband met tolken en vertaaltools, klik hier.  

Don'ts

• Bespreek de gender- en seksuele identiteit van een bewoner nooit met collega's of andere bewoners zonder de toestemming van de desbetreffende bewoner. Doe dit ook niet op een indirecte manier, zoals door informatie over LGBTI+ organisaties aan de bewoner te geven op een plek waar anderen dat kunnen zien.
   
• Vermijd stereotiepe uitspraken of vragen. Ga er bijvoorbeeld niet van uit dat iedereen hetero is, maar stel een open vraag waarbij je naar een partner of relatie vraagt.
   
• Vermijd suggestieve vragen rond identiteit die jouw veronderstellingen weerspiegelen. Meer informatie  hierover lees je op de pagina "Informatie: beleving van gender- en seksuele diversiteit wereldwijd”.
   
• Dring niet aan om een coming-out te doen. Niet iedereen heeft die nood of wil dit. Dat is ook oké.
   
• Verplicht niemand om hun gender- en seksuele identiteit geheim te houden. Dit is een keuze van het individu zelf. Je kan hen wel bewust maken van de mogelijke gevolgen van een coming-out in het centrum, maar maak tegelijkertijd duidelijk dat je er voor hen bent en voor hen zal opkomen.
   
• Bespreek iemands gender- of seksuele identiteit niet met hun familieleden of vrienden. Dat is niet jouw taak, maar een keuze van de persoon in kwestie. In complexe gevallen waarbij het relevant kan zijn dat de familie op de hoogte is, kan je werken aan het versterken van het individu en diens emotionele weerbaarheid. Je kan hen bijvoorbeeld helpen om het gesprek met de familie voor te bereiden.