Kwaadwillige denkkaders en misbruik

In veel herkomstregio’s ondersteunen media en overheden het idee dat gender- en seksuele diversiteit vreemd is aan hun samenlevingen en een fenomeen is van het Westen dat aan hen opgedrongen wordt. Steun van Westerse overheden en organisaties voor LGBTI+ rechten en -personen worden beschouwd als koloniale bemoeienis en beïnvloeding. Door het te kaderen als een vorm van ‘culturele kolonisering’ wint dit narratief aan populariteit bij bevolkingen. 

In extreme gevallen wordt gezegd dat Westerse landen doelbewust homoseksualiteit willen verspreiden om maatschappijen in het Globale Zuiden te ontwrichten, door o.a. hun geboortecijfer te doen dalen. Dit idee wordt ook vaak verspreid door religieuze actoren, die zichzelf vervolgens opwerpen als beschermers van religieuze, nationale en familiale waarden. 

Men ontkent hiermee de historische waarheid dat het binaire gendersysteem, de maatschappelijke stigmatisering van LGBTI+ personen en de wettelijke criminalisering van homoseksualiteit in veel landen een erfenis is van Europese koloniale machten. 

Onder andere in Oeganda heeft deze complottheorie een tastbaar effect op de levens van veel LGBTI+ personen. Er wordt geloofd dat Westerse grootmachten personen ‘omkoopt’ om door het leven te gaan als homo of transgender, en hen aanmoedigt om nieuwe, meestal jonge, personen te ‘rekruteren’ voor deze zogezegde ‘levensstijl’. Er zijn verhalen bekend van personen die hierdoor weggezet werden als landverrader en het slachtoffer werden van vervolging. 

Manipulatieve associaties tussen homoseksualiteit en misbruik

In sommige landen leggen media en overheden doelbewust en kwaadwillig een associatie tussen homoseksualiteit en kindermisbruik. Dit is een strategie om het publieke debat over LGBTI+ rechten te manipuleren door morele paniek te zaaien onder de bevolking.  

In Kameroen worden homomannen bijvoorbeeld vaak beledigd met de term “pédé”, afgeleid van pedofiel. Als gevolg proberen sommige homoseksuele mannen deze term terug te claimen en te ontdoen van zijn schadelijke lading. Ook in België beweren sommige politici en anti-LGBTI+ activisten dat de Pride-vlag een pedofielenvlag is. Dit moet begrepen worden als een poging tot het kwaadwillig manipuleren van het debat over gelijke rechten. 

Seksueel misbruik als straf of 'genezingsmethode'

Het is belangrijk om te begrijpen dat LGBTI+ personen wereldwijd een groter risico lopen om slachtoffer te worden van seksueel geweld. In veel contexten wordt seksueel misbruik ingezet als een manier om mensen te straffen voor hun gendervariante gevoelens. Ook wordt er nog vaak geloofd dat iemand ‘genezen’ kan worden van hun homoseksualiteit of genderidentiteit door ze te dwingen seks te hebben met een persoon van het tegenovergestelde geslacht. Dit wordt ‘corrigerende verkrachting’ genoemd en is een veelvoorkomende oorzaak voor LGBTI+ personen, en in het bijzonder vrouwen, om hun land te ontvluchten. 

Bovendien leeft er in te veel samenlevingen een hardnekkige overtuiging dat slachtoffers (mede)verantwoordelijk zijn voor wat hen is overkomen. 'Victim blaming’ maakt het voor veel slachtoffers onmogelijk om in hun eigen gemeenschap te blijven. In sommige landen worden slachtoffers hier ook juridisch voor vervolgd en gestraft, ongeacht hun minderjarigheid. Deze vorm van vervolging kan een reden zijn voor mensen om te vluchten. 

Identiteitsvraagstukken bij slachtoffers van seksueel misbruik

Seksueel misbruik heeft vaak een diepe impact op het zelfbeeld van slachtoffers. Misbruik raakt aan fundamentele aspecten van zelfbeeld en intimiteit, waardoor mensen soms ook gaan twijfelen aan wie ze zijn en wat hun seksuele of genderidentiteit precies betekent. Slachtoffers worstelen vaak met schuldgevoelens, schaamte en stigma’s, wat kan leiden tot verwarring over wie ze zijn en hoe ze zich tot anderen verhouden. 

Bij slachtoffers van seksueel misbruik ontstaat deze verwarring soms doordat de daad wordt geïnterpreteerd als een reflectie van hun identiteit, terwijl het in werkelijkheid niets te maken heeft met hun eigen seksuele of genderidentiteit. In gemeenschappen waar seksueel geweld zwaar gestigmatiseerd wordt, kunnen slachtoffers deze gevoelens internaliseren en moeite hebben om openlijk te spreken over hun ervaringen of identiteit. 

Aandachstpunt: bacha bazi in Afghanistan

In Afghanistan is bacha bazi een schrijnend voorbeeld van seksueel misbruik. Bij deze praktijk, die letterlijk "jongensspel" betekent, worden jonge jongens gedwongen om te dansen voor oudere mannen en worden ze vaak slachtoffer van seksueel misbruik. Het is een vorm van seksuele slavernij en kindermisbruik. Ondanks dat het officieel verboden is, wordt deze praktijk vaak uitgevoerd door machtige figuren zoals krijgsheren en lokale elites. In plaats van bescherming krijgen de slachtoffers vaak de schuld, en niet zelden worden zij gestraft wanneer deze zaken aan het licht komen. 

Deze praktijk kan geenszins begrepen worden als een vorm van culturele acceptatie van seksuele diversiteit en heeft niets te maken met consensuele homoseksuele relaties. Het verkeerd kaderen van bacha bazi als een “traditionele” of “culturele” vorm van homoseksualiteit kan leiden tot ernstige misverstanden en secundair slachtofferschap. 

• Wees alert op stigma: Herken dat bewoners zich mogelijk schamen of angstig zijn om te spreken over hun gender- of seksuele identiteit.
• Vermijd veronderstellingen: Begrijp dat slachtoffers van misbruik en vervolging worstelen met trauma’s en dat hun identiteit niet altijd helder gedefinieerd is.
• Bied veilige ruimtes: Zorg voor een vertrouwelijke omgeving waarin bewoners veilig kunnen praten over hun ervaringen, gedrag, verlangens en/of identiteit.
• Ontkracht desinformatie: Ga geduldig en feitelijk in gesprek met bewoners die geloven in complottheorieën over gender- en seksuele diversiteit. Probeer hun zorgen serieus te nemen, maar bied tegelijkertijd correcte informatie aan.