Voornaamwoorden
Voornaamwoorden zijn woorden die naar iets of iemand verwijzen. We doen het allemaal en vaak gebeurt het zelfs onbewust. Op basis van bijvoorbeeld iemands kledij, kapsel, naam of stem veronderstellen we meteen welke genderidentiteit die persoon heeft en gebruiken we de voornaamwoorden die daar -volgens ons- bij horen. Zo zeggen we hij/hem/zijn als we iemand lezen als man of zij/haar/haar als we iemand lezen als vrouw. Hierdoor delen we de maatschappij onbewust op in twee mogelijkheden: man of vrouw. De realiteit is echter vaak complexer dan dat.
Tip 1: eigen voornaamwoorden
Stel jezelf voor aan de hand van je eigen voornaamwoorden. Zo steek je een hart onder de riem van trans en non-binaire personen en toon je dat ze welkom en veilig zijn bij jou. Voor deze gemeenschap is het immers soms een noodzaak om hun voornaamwoorden duidelijk te communiceren.
Tip 2: dare to ask
Vraag nieuwe collega’s hoe ze willen aangesproken worden. Als je niet zeker bent hoe iemand graag aangesproken wilt worden, begroet je hen best gewoon met hun naam.
Tip 3: e-mailhandtekening
In je e-mailhandtekening kan je aangeven welke voornaamwoorden je verkiest. Op die manier kan je verder de genderbinariteit doorbreken en erkennen dat voornaamwoordgebruik niet altijd even vanzelfsprekend is.
Tip 4: vacatures
Gebruik op een vacature altijd (m/v/x).
Tip 5: buttons
In grote groepen kan je deze herbruikbare button aanbieden. Zo kan iedereen aangeven welke voornaamwoorden die graag gebruikt en vermijd je dat mensen misgenderd worden.
Die/hen/hun
We moeten dus de woordenschat uitbreiden om de geleefde realiteit van vele mensen te laten weerspiegelen. Vandaar dat er ook een alternatieve optie wordt gebruikt buiten deze traditionele man/vrouw-indeling, namelijk de genderneutrale optie: die/hen/hun. Je kan het gebruiken als de genderidentiteit van iemand niet gekend is, of voor personen die zich niet herkennen in de binaire man/vrouw-indeling, of non-binaire personen.
De genderneutrale voornaamwoorden die/hen/hun zijn niks nieuws. De meerderheid van de landen, aangeduid met de witte bolletjes, maken geen onderscheid tussen man of vrouw als ze refereren naar een persoon en gebruiken dus genderneutrale voornaamwoorden. Dit is bijvoorbeeld zo in het Hongaars, Fins, Turks, Hindi, Koerdisch, Indonesisch, Thais enzoverder.
Het Nederlands behoort tot de roze bolletjes, omdat wij enkel het derde enkelvoudige voornaamwoord een gender geven. Ik, jij, wij, jullie en zij zijn in onze taal al genderneutrale voornaamwoorden. Enkel hij en zij wel. Dit maakt het gemakkelijker voor ons, want zo moeten wij slechts één woordje aanpassen. In het Engels is het daarentegen helemaal geen grote aanpassing, want zij gebruiken al voor meer dan 600 jaar they/them/their. Deze inburgering van genderneutrale voornaamwoorden in het Engels speelde een grote rol voor de introductie van die/hen/hun in het Nederlands. Voor het Frans is het iets complexer. Zo werd het nieuwe iel of ielle geïntroduceerd wat een samentrekking is van il en elle, al is hier nog geen overeenstemming over. Dit komt doordat er ook een keuze gemaakt moet worden bij het vervoegen van adjectieven.
In de praktijk
Plots nieuwe voornaamwoorden gebruiken is echter niet eenvoudig, maar zeker niet onmogelijk. Taal verandert steeds en tijd kan hierbij helpen. Zo heeft onderzoek uit Zweden aangetoond dat de negatieve reacties op de genderneutrale optie hen/hen/hens significant positiever werden na enkele jaren. Bovendien heeft genderneutrale taal de samenleving in het algemeen toleranter gemaakt voor gender en seksuele minderheden.
|
Die |
Vervangt ‘hij’ en ‘zij’ |
Persoonlijk voornaamwoord Onderwerp |
|
Hen |
Vervangt ‘hem’ en ‘haar’ |
Persoonlijk voornaamwoord Lijdend of meewerkend voorwerp |
|
Hun |
Vervangt ‘zijn’ en ‘haar’ |
Bezittelijk voornaamwoord |
Voorbeeld:
“Ken jij Charlie? Die is non-binair. Ik zag hen vorige week. Het was hun verjaardag.”
“Aubrey komt niet. Die ging naar de zee met hun lief. Ik heb het hen net zelf gevraagd.”
Het is dus van belang om het begrip ‘gender’ breed in te vullen en te erkennen dat gender een spectrum is dat meer omvat dan enkel mannen en vrouwen. Taal is daarin een krachtig hulpmiddel, omdat we via taal onze wereld waarnemen. Het beïnvloedt dus rechtstreeks onze attitudes, perceptie en gedrag. Door je taalgebruik inclusiever te maken, kan je dan ook als individu, organisatie of bedrijf actief bijdragen aan een inclusievere maatschappij.
Die/hen/hun
Deze voornaamwoorden zijn vrij van gender. Daarom kunnen ze gebruikt worden om naar iedereen te verwijzen. Sommige personen gebruiken enkel deze voornaamwoorden, in plaats van de vrouwelijke of...
Zij/haar/haar
Deze voornaamwoorden hebben een vrouwelijke connotatie en verwijzen doorgaans naar vrouwen.
Hij/hem/zijn
Deze voornaamwoorden hebben een mannelijke connotatie en verwijzen doorgaans naar mannen.
